editorial

Τα πολύ παλιά τα χρόνια, τότε που οι άνθρωποι πίστευαν ακόμα ότι ο καπιταλισμός μπορεί να έχει ανθρώπινο πρόσωπο και ότι μια θέση στον ήλιο μπορεί να εξασφαλιστεί με μια ορθή σοσιαλδημοκρατική διαχείριση, η «εκτροπή από τη νομιμότητα» υπήρξε μια διαρκής επικοινωνιακή απειλή για κάθε αγώνα που περιφρονούσε τις κυρίαρχες θεσμίσεις. Και κάθε σοβαρός μηχανισμός προπαγάνδας που σεβόταν στοιχειωδώς τον εαυτό του, όφειλε να προβάλλει τους κινδύνους μιας τέτοιας «εκτροπής από τη νομιμότητα» για το σύνολο της κοινωνίας. Αυτή η εκτροπή ερχόταν να στιγματίσει ως «αντικοινωνικά στοιχεία» όλες και όλους εμάς, τους καταληψίες, τις διαδηλώτριες, τους απεργούς. Και μας ανάγκαζε συχνά να αντιπαραθέτουμε τις επιλογές μας για την όποια τέλος πάντων «εκτροπή της νομιμότητας» σε έναν ανηλεή ιδεολογικό πόλεμο, καθώς η «νομιμότητα» εμφανιζόταν παραπλανητικά ως προϋπόθεση της ομαλής κοινωνικής συμβίωσης και αφετηρία μιας κοινά αποδεκτής βάσης από την πλειοψηφία: Κοινωνικό συμβόλαιο, ειρήνη, εργασία, προκοπή / και έχει ο Θεός για όλους.

Να όμως που τα πράγματα άλλαξαν.

Και τα ψέματα τελείωσαν.

Το καταναλωτικό όνειρο πέθανε.

Ο προκομμένος έμεινε άνεργος.

Και ο Θεός δεν έχει πια για όλους.

Κι έδειξε επιτέλους η «νομιμότητα» τα δόντια της. Κι είδαν όλοι πως η «νομιμότητα» είναι αυτή που κλέβει τη ζωή, που κάνει πλουσιότερα τα αφεντικά, αυτή που κόβει το ρεύμα, δηλητηριάζει τα δάση, οπλίζει τους φασίστες. Και αφού πλέον η «εκτροπή από τη νομιμότητα» ως απειλή της ομαλής κοινωνικής συμβίωσης δεν μπορεί να πείσει κανέναν μετά τη δευτέρα δημοτικού, μια νέα έννοια έρχεται να καλύψει το τεράστιο κενό που αναπόφευκτα δημιουργήθηκε για τους μηχανισμούς της προπαγάνδας.

Μιλάμε βέβαια για την «ανομία».

Κανείς δεν μπορεί με ακρίβεια να περιγράψει ποιες συμπεριφορές καλύπτονται από αυτόν τον όρο. Η ιστορική προέλευση της λέξης και η αποκλειστική σχεδόν χρήση της (μέχρι να την ξεθάψει ο προστάτης του πολίτη) βρίσκεται στο πεδίο της θεολογίας. Η «ανομία» ήταν και είναι μία έννοια τόσο γενική όσο και η «αμαρτία». Και ο πραγματικός ορισμός της καραδοκεί πλέον τριγύρω μας εξαιρετικά διευρυμένος: Παρασιτεί στους καναπέδες μπροστά στην τηλεόραση, λιμνάζει στο φόβο του «άλλου», ορέγεται οικονομικά σκάνδαλα, τρέφεται με πτώματα μεταναστών, και τρίβει τα χέρια του όταν οι φασίστες σηκώνουν κεφάλι.

Όπως σε κάθε εποχή που φλερτάρει με τον ολοκληρωτισμό και την επικράτηση της απόλυτης τάξης, έτσι και τώρα η «ανομία» έρχεται να κάνει την εξουσία πιο τηλεπαθητική. Έρχεται να τη βοηθήσει να προλάβει «το κακό»

πριν να είναι αργά, όταν αυτό ακόμη εκκολάπτεται στη σφαίρα των ανατρεπτικών ιδεών. Έτσι η «ανομία» συμπεριλαμβάνει προληπτικά στους κόλπους της και όσα ο νόμος δεν έχει προλάβει να απαγορεύσει. Στο κυνήγι της «ανομίας» οι άδειες φιάλες μετατρέπονται σε εκρηκτικά, οι καταλήψεις σε γιάφκες, οι δυναμικοί αγώνες σε τρομοκρατικές ενέργειες. Και όπου ανθίζει η αντίσταση, η αξιοπρέπεια, η αλληλεγγύη, εκεί εντοπίζονται και οι εστίες της «ανομίας».

Αυτή λοιπόν είναι η «ανομία».

Δεν χρειάζεται να την περιγράψεις, αρκεί να την υποπτευθείς.

Κάτι σαν αυτό που μας λέγανε για την Ενέργεια στο μάθημα της Φυσικής.

Δεν μπορείς να τη δεις, μπορείς μόνο να αντιληφθείς τα αποτελέσματά της.

Μπορείς να δεις τις απεργίες. Μπορείς να δεις τις διαδηλώσεις. Μπορείς να δεις τους αγώνες ενάντια στη λεηλασία του πλανήτη, στην έμφυλη καταπίεση, στον εκφασισμό της καθημερινότητας, στην κυριαρχία κράτους και κεφαλαίου.

Μπορείς να δεις τις καταλήψεις. Και θα συνεχίσεις να τις βλέπεις για πολύ καιρό. Και αυτό είναι δέσμευση. Ευτυχώς.